Wat betenen al die specificaties voor sterrenkijkers?

Sterren zichtbaar (mag)

De (schijnbare) helderheid van sterren wordt aangegeven met de magnitude. Hoe kleiner de magnitude, hoe helderder de ster. Enkele hemellichamen zijn zo helder dat de magnitude negatief is. De zon heeft bijvoorbeeld op een onbewolkte dag een magnitude van -26,5. Als de ster minder helder is, wordt de magnitude groter. De magnitude voor een telescoop is een benadering en hangt af van de waarnemer, de bewolking en de locatie.

Oplossend vermogen

Het oplossend vermogen beschrijft hoe dicht waarden bij elkaar kunnen liggen, zodat ze nog gescheiden kunnen worden. Bij optische systemen is het oplossend vermogen de kleinste hoek tussen twee objecten die nog net gescheiden waargenomen kunnen worden.. Deze hoek wordt uitgedrukt in de eenheid boogseconde.

Brandpuntsafstand

De brandpuntsafstand van een lens is de afstand tussen de lens en het punt waar de invallende lichtstralen samenkomen, na door de lens gebroken te zijn. De brandpuntafstand is voor telescopen een belangrijk getal. Mede door het brandpunt wordt de vergroting van een telescoop bepaald.

Diameter objectief

De diameter van de primaire lens of spiegel van de telescoop heeft directe invloed op de hoeveelheid licht die een telescoop kan verzamelen. Hoe hoger de hoeveelheid licht die de telescoop kan verzamelen, des te beter en helderder de observaties is. Voor zover mogelijk is het altijd verstandig om voor de grootst mogelijk objectiefdiameter te kiezen. Denk er hierbij wel om dat hierdoor de omvang (opbergruimte) en het gewicht aanzienlijk kunnen toenemen.De diameter van het objectief wordt uitgedrukt in millimeters. Als je de diameter vermenigvuldigd met 2, weet je de maximale bruikbare vergroting van het objectief.

Openingsverhouding

De openingsverhouding noemt men ook wel het f/nummer en betreft de helderheid van het beeld en de breedte van het gezichtsveld. De openingsverhouding kan worden berekend door het brandpunt van de telescoop te delen door de diameter van de telescoop. Bij een telescoop met een brandpunt van 800 en een diameter van 60 is de openingsverhouding 1:13 (800/60=13). Voor de openingsverhouding kun je de volgende waarden aanhouden:

• 1:10 of hoger - goed voor het waarnemen van de maan, planeten en en high power sterren.
• 1:8 - goed voor alle allround waarnemingen
• 1:6 of lager - goed voor het bekijken van deep sky objecten (zoals nevels)

Vergroting:

De vergroting van de telescoop wordt bepaald door een combinatie van lenzen. Daarnaast wordt de vergroting bewerkstelligd door de korte brandpuntsafstand van het gebruikte oculair en de lange brandpuntsafstand van de telescoop. Een vuistregel voor de vergroting is: "Des te hoger de vergroting, des te kleiner het gezichtveld en lager de helderheid van het beeld". De maximale vergroting van een telescoop is twee maal de diameter van het objectief (in mm). Bij een objectief diameter van 60 mm (de diameter van de spiegel of lens) is de maximale vergroting 120x.

Andere begrippen

Lens/Spiegel

Een lens of spiegel is in staat veel meer licht te verzamelen van een object dat ver weg is, en brengt dat licht (of beeld) samen tot een punt (brandpunt). Een lens wordt gebruikt in een Refractortelescoop en een spiegel in een Reflectortelescoop. De gecombineerde uitvoering waarin zowel een lens als een spiegel gebruikt worden, noemen we een Maksutov-Cassegrain-telescoop.

Filters

Dit zijn stukjes glas die in de buis van het oculair geplaatst worden. Hierdoor worden de lichtgolven gefilterd en zie je bepaalde kleuren niet of andere kleuren juist beter.

Viewfinders (de zoeker)

Deze worden gebruikt om de telescoop te richten op de plaats (bijv ster of planeet) die je wilt waarnemen. Een viewfinder werkt hetzelfde als het vizier op een geweer. Viewfinders worden geleverd in drie typen:

• Peep sights: cirkels die je helpen om jouw waarneming in beeld te krijgen.
• Reflex sights: een spiegel box die de lucht laat zien en de waarneming verlicht met een rood led puntje, vergelijkbaar met een laserstraal op een geweer.
• Telescoop sight: een klein, laag vergrotende (5x tot 10x) telescoop die gemonteerd is op de zijkant van de telescoop en een kruis heeft, en dus hetzelfde werkt als een vizier van een geweer.

Dauwkap

Indien je tijdens koude nachten gaat observeren, kan de dauw je telescoop condenseren. Dit ontstaat vooral rond of op de optische elementen (spiegel of lens). Om deze nadelige werking te voorkomen kun je een dauwkap gebruiken.

 Montering

Met de montering wordt de constructie bedoeld waarmeee de telescoop aan het statief wordt gemonteerd. Er zijn verschillende soorten constructies:

Azimutaal statief
De azimuthale montering is één van de meest gebruikte monteringen en is geschikt voor een beginnend waarnemer. De werking is zeer eenvoudig. Deze montering kan enkel een horizontale en een verticale beweging uitvoeren, hierdoor is het niet mogelijk om objecten te kunnen volgen. Het azimutaal statief heeft dus twee assen om te roteren; de horizontale as en de verticale as. Om je telescoop op een object te richten, roteer je de telescoop via de horizontale as (ook wel de azimutale as genoemd), daarna roteer je de telescoop naar boven op de altitude (y) as, zodat het object ook op de verticale as waarneembaar is. Er bestaan verschillende varianten:

• Azimutaal (AZ)
• Azimutaal eenarmig (AZS)

Equatoriaal of parallactisch statief
Een parallactisch statief bestaat daarentegen uit twee loodrecht op elkaar staande assen; de rechte klim-as (ook wel RK- of uuras genoemd) en declinatie-as (ook wel DEC- of elevatie-as genoemd). Bij dit soort statief hoeft je dus niet de telescoop op en neer te bewegen (zoals bij de azimutale as), maar compenseert de telescoop vloeiend zelfstandig de aardomdraaiing in de  tegengestelde richting.

Anders gezegd: de equatoriale montering werkt eigenlijk zoals de azimuthale opstelling, enkel wijst de verticale as naar de Poolster. Om de druk die de schuine stand op de koppelpunten van de opstelling zou veroorzaken, wordt een contra-gewicht aan de andere kant bevestigd, dat kan verschoven worden over de stalen staaf, zodat een evenwicht tussen telescoop en contragewicht wordt verkregen. Omdat de telescoop meeroteert met de Poolster is enkel één beweging nodig om een object te volgen. Ook zijn er aan een equatoriale montering 2 fijnregelingen voor beide assen aanwezig. Er bestaan meerdere varianten:

• Equatoriaal (EQ)
• Equatoriaal (EQ-SKY)
• Equatoriale montering 1 (MON1)
• Equatoriale montering 2 (MON2)